Is jouw paard zwaar in de hand?
Als jouw paard zwaar in de hand is, is dat niet prettig rijden. Moet je doorrijden en bijvoorbeeld zorgen dat het paard meer op de ‘achterhand’ komt? Welke leerprincipes spelen een rol en waarom wordt een paard ‘zwaar’ in de hand.
Dit artikel is geschreven gericht op gebruik van een bit – maar voor een bitloze optoming gelden dezelfde principes. Hou er alleen rekening mee dat bij veel bitloze optomingen de werking ‘trager’ is dan bij gebruik van een bit. Dit betekent dat de accuraatheid en snelheid van de ruiter nog belangrijker wordt. Want onthou ook een bitloze optoming ‘werkt’ omdat de druk die het geeft ONPRETTIG is.
Hoe werkt een ‘hulp’ (in de mond)
Het leren (en verfijnen) van hulpen kan door herhaling van het weghalen van een onprettige sensatie op het juiste moment – zodat het paard in staat is te leren wat bedoeld wordt. Hierbij is het belangrijk dat de druk die het bit geeft het paard MOTIVEERT om een oplossing te zoeken om deze ONPRETTIGE DRUK weg te krijgen. Het proces van zoeken naar een oplossing (gedragsverandering) en het daadwerkelijke WEGHALEN of VERMINDEREN van de druk zou MAXIMAAL circa 3 seconden mogen duren om grote kans op succes (=leren) te hebben. Het LEERMOMENT vindt plaats op het moment dat DE ONPRETTIGE DRUK in de mond WEG GAAT.
Veel problemen ontstaan omdat wij ‘mensen’ te traag zijn en onze timing niet goed kan zijn. Dus te laat reageren met het weghalen van ‘druk’ als het paard gedrag veranderd, waardoor je het moment mist en het paard niet goed kan leren.
Wat betekent de druk in de mond bij een ‘normale’ contact teugel?
Over het algemeen gezegd zou een licht CONTACT VOOR HET PAARD ‘NIETS’ MOETEN BETEKENEN, net als een singel die vast zit of een neusriem dit om de neus zit. Het is geen ‘commando’ om links, rechts of bijvoorbeeld langzamer te gaan. Je paard zou in hetzelfde tempo moeten blijven lopen als je de teugels aanneemt, enkel de houding van de hals kan veranderen. De verandering van de hals is afhankelijk van de lengte van de teugels – de lengte van de teugels is weer afhankelijk van wat en waar je bent in de training. Soms kan een te lange (klapperende) teugel, maar ook een te korte (te korte hals) teugel problemen veroorzaken.
Heb je een normaal contact, dan zou het paard niet direct terugtrekken of achter de teugel lopen. Per paard-ruiter combinatie kan de druk in de hand bij een ‘normaal’ contact verschillen. Maar gesteld zou mogen worden dat het contact continue zou moeten zijn (niet steeds wisselt qua hoeveelheid druk) en licht is. Denk aan het gewicht van een nat van een nat vaatdoekje 😉 Dit contact is de basis om te starten – en dit kan bereikt worden door correcte en graduele training waarbij randvoorwaarden in orde zijn. Als dit niet in orde is, kan dit ook de basis zijn die bijdraagt aan andere problemen – zoals zwaar in de hand zijn.
Wat betekent meer druk dan een contact teugel
Afhankelijk van hoe het paard is getraind – verschilt het per combinatie hoe de ‘hulpen’ zijn aangeleerd. Maar gemiddeld genomen betekent het (voor een paard) dat als hij voelt dat de druk op beide teugels toeneemt hij moet remmen. Mits de ruiter altijd – direct zodra het paard vertraagd de druk weer heeft weggehaald (max circa 3 seconden). En als hij eenzijdige druk voelt (afhankelijk of paard indirect of direct ‘sturen’ heeft geleerd) betekent dat dat hij naar links of rechts moet. Natuurlijk kunnen deze hulpen worden vervangen door ‘voorspellers’ zoals gewicht- of zithulpen), maar de meeste paarden starten met leren remmen en sturen op drukveranderingen in de mond.
Gevolgen zwaar in de hand?
Dus – als jij te zware druk hebt op de teugels ben je eigenlijk de hele tijd aan het remmen. Maar je laat niet los na drie seconden en het paard vertraagd niet. Dat betekent dus dat het paard leert te blijven lopen en de opgebouwde druk in de mond te negeren. Echter voelt hij dit wel – en blijft dit onprettig. Als vanuit dit ‘zware’ contact moet remmen zal je nog meer druk gebruiken, mogelijk zoveel dat het zelfs pijnlijk wordt voor je paard. Het remmen op lichte druk in de mond – werkt door herhaling van het door blijven rijden met deze ‘zware’ druk niet meer.
Leren niet reageren en kans op ‘staken‘
Hoe meer je blijft doorrijden met deze grote druk in je hand, hoe meer de remmende hulpen stuk gaan en hoe onaangenamer het wordt voor je paard. Het paard (en waarschijnlijk jijzelf ook) ervaart dus hinder van deze voortdurende druk, maar er is geen oplossing. Je leert het paard de zware druk in de mond te negeren. Dit kan leiden tot nieuwe problemen, maar natuurlijk ook tot medische problemen. Veel paarden startten met ‘staken’ vanuit deze situatie.
Waarom snapt hij het niet (stoppen met trekken)?
Het paard heeft een ander brein dan mensen en denkt niet zoals wij. Hij heeft geen idee van jouw bedoeling en weet niet dat hij bijvoorbeeld ‘dressuurpaard’ is. Vergelijk het bijvoorbeeld met een paard dat gaat hangen aan het halster. Dit kan met zoveel geweld gaan dat het paard de nek kan breken, toch komen de meeste paarden niet tot een andere oplossing in deze situatie en gaan steeds weer hangen – ondanks dat dat flink pijnlijk kan zijn. Hun andere leervermogen ze beperkt ze in het vinden van een oplossing zoals mensen dat zouden doen.
Mond is toch gevoelig?
Ja en nee. Vaak denken mensen dat het paard enorm gevoelig is in de mond en snappen niet dat een paard zo hard aan de teugels kan trekken. Maar vergelijk de gevoeligheid van de mond een beetje met de gevoeligheid van je voet. Een prikje van een speld, een splinter of kietelen, daar reageren de meeste mensen heel gevoelig op, maar aan de andere kant kan je ook elke dag met je hele gewicht op dezelfde huid staan. Een paard kan een distel eten, maar kan ook op de kleinste verschillen in druk in de mond reageren. Het paard kan dus flink terugtrekken aan het bit. Maar onthou dat het paard daar zeker ongemak en pijn aan ervaart maar dat hij geen oplossing weet en dus blijft de situatie zo.
Paard veranderd gedrag soms toch zonder dat je het merkt
In de paardenmond gebeurt van alles dat wij – vanaf de buitenkant – nauwelijks kunnen zien. Zoals gezegd ervaren paarden sterke druk in de mond per definitie als onprettig. Als er geen oplossing komt binnen de maximale leertijd kan het paard het opgeven en gewoon blijven lopen met dit zware contact. Maar behalve gedrag dat wij kunnen waarnemen (buitenzijde) kan ook gedrag dat wij niet kunnen waarnemen (binnenzijde mond) veranderen. Indien het paard hoge druk in de mond ervaart kan het zijn dat hij in zijn mond met de tong gaat zoeken naar een oplossing – om hier vanaf te komen. Heel veel paarden krullen de tong op in de mond om zo een soort ‘buffer’ voor het bit te maken, sommige paarden leren het bit tussen hun tanden te klemmen of gooien hun tong over het bit. Vaak zijn deze gedragingen aangeleerd door gebruik van te veel teugeldruk. Dit soort gedragingen zijn soms niet eenvoudig meer te veranderen.
Oorzaken?
Dat is niet in een alinea te zeggen. Er kunnen meerdere oorzaken een rol spelen. Behalve leren spelen en timing van de hulpen kunnen er nog veel meer situaties invloed hebben op het gedrag. Denk aan de pasvorm van je bit, de gezondheid van de mond, maar ook minder voor de hand liggende oorzaken kunnen gedrag beïnvloeden.
Hoe oplossen?
He allerbelangrijkste is om niet door te rijden met de hoge druk op de teugels. Dus ook niet tijdelijk om bijvoorbeeld je paard er ‘even doorheen’ te rijden, of om ‘je paard op de achterhand’ te krijgen. Dit klopt volgens geen enkele trainingsmethode, maar de hoofdreden is dat het doorrijden (langer dan circa 10 seconden) nooit goed is als je de leerprincipes goed begrijpt. Belangrijk is dat je samen met een deskundige op zoek gaat naar de oorzaak EN oplossing voor het probleem. In het proces naar de oplossing zou je niet/nooit (al is het maar tijdelijk) willen blijven rijden met veel druk op het bit. Neem gerust contact op met mij voor maatwerk.
Bewegende Röntgen (video-röntgen)
Dr. Hilary Clayton (o.a. , een dierenarts en wetenschappelijk onderzoeker) maakte deze video-röntgen (Fluoroscopie) voor haar onderzoek over paarden(gedrag).
Er werd onder andere gekeken naar effecten van verschillende bitten en de effecten van teugeldruk. Er werd een verscheidenheid aan oraal gedrag waargenomen zoals;
➡️ 1) Kalme mond
➡️ 2) Rustig kauwen
➡️ 3) Bit tussen de kiezen
➡️ 4) Bit omhoog duwen met de tong
➡️ 5) Tong terugtrekken (opvouwen)
➡️ 6) Tong over het bit
Enkele redenen om NIET door te rijden met veel druk in de mond
Ook geen vijf of tien minuten
➡️ Je paard leert de druk te negeren
➡️ De ‘remmende’ hulpen gaat stuk
➡️ Je paard kan LEREN de tong over het bit te doen
➡️ Je paard kan LEREN de tong op te trekken (en dubbel vouwen)
➡️ Je paard kan LEREN het bit tussen de kiezen te nemen
➡️ Hoge druk in de mond is onprettig en pijnlijk
➡️ Verwondingen kunnen ontstaan in de mond
➡️ Blessures elders in het lichaam kunnen ontstaan
➡️ De associatie met de training kan onprettig worden
➡️ Meer kans op staken en flegmatiek paard
Rij niet door met veel druk in de hand!
Stop en vraag gerust om hulp en advies
Heb jij problemen met je paard en wil je deskundige hulp en advies? Neem (vrijblijvend) contact voor informatie, een afspraak of vragen. Arlene is naast gedragstherapeut ook opgeleid in Duitsland (Warendorf), gediplomeerd instructrice, heeft veel ervaring (ook met zadelmak maken). Ze combineert deze kennis met ethologie en leerprincipes en alle ervaring als gedragstherapeut. Ze werkt graag samen met je eigen instructeur of instructrice.
Voor vrijblijvend overleg bel (werkdagen van 8.30 tot 17.00 uur) 06 26 318 612, stuur een mail of vul het formulier in op de contactpagina.
Je wordt z.s.m. teruggebeld indien ik niet kan opnemen.
Gedragstherapie voor paarden;
Professionele hulp bij gedragsproblemen!
Heeft uw paard gedragsproblemen? U krijgt de hulp die nodig is om het ongewenste gedrag te veranderen of te stoppen! Arlène Jansen is een Tinley® gedragstherapeut voor paarden geaccrediteerd door de SPPD.
DIRECT (vrijblijvend) CONTACT? VUL HET FORMULIER IN OF MAIL.
