Ben jij de alpha/leider van paard?

Leiderschap is een term die veel gebruikt wordt door mensen die met paarden werken of paarden trainen. Jij bepaalt waar het paard loopt, hoe snel hij gaat en waar hij heen gaat. Anders ziet het paard je niet als leider? Want zo gaat het immers ook in de natuur toch, of toch niet?

Wat zegt de wetenschap over leiderschap bij paarden?

Wetenschappers onderzochten het bestaan van leiderschap bij vrij levende Preswalski paarden in relatie tot groepsverplaatsingen. De studie richtte zich op de drie meest voorkomende definities over ‘de leider’ binnen het concept leiderschap; a) het leidende paard vertrekt als eerste waarna de groep volgt. b) het leidende paard loopt voorop tijdens de groepsverplaatsing. c) het leidende paard veroorzaakt volggedrag bij de groepsleden.

De resultaten laten onder andere zien dat;

• geen enkel paard vertrekt consequent als eerste bij een verplaatsing;
• geen enkel paard liep consequent voorop tijdens een verplaatsing;
• geen enkel paard werd meer gevolgd door leden van de groep dan andere;

Zowel de oudste merries als de hengsten waren niet meer betrokken bij de groepsverplaatsingen dan de andere groepsleden. In contradictie met het zeer populaire idee lijken leeftijd, geslacht en dominantie een zeer beperkte invloed te hebben op de coördinatie groepsverplaatsingen.

Er is meer onderzoek nodig om wetenschappelijk waterdicht bewijs te leveren. Alhoewel ook bij andere diersoorten is getoond dat groepsverplaatsingen niet verlopen zoals in veel theorieën over leiderschap bij dieren word beweerd. Geen ‘leidmerrie’, ‘dominant paard’ of ‘Alpha’ voorop. Eigenlijk is het best logisch, denk maar aan een groep vogels. De dieren beslissen als groep, waarbij allerlei factoren een rol spelen, denk aan voedsel, predatie het weer en nog veel meer. Het zou natuurlijk evolutionair risicovol zijn als een dier uit de groep alle beslissingen maakt over route en richting. Ga je kijken naar een groep vrij levende paarden zie je al snel dat het daadwerkelijk niet zo werkt. Tenzij je het natuurlijk heel graag wil zien 😉
Wil je een wetenschappelijk artikel lezen met meer informatie > “Dominance and Leadership: Useful Concepts in Human–Horse Interactions?: door Elke Hartmann, Janne W. Christensen er Paul D.McGreevyc uit 2017

Dus ook geen ‘Alpha-merrie’?

Nee, niet in de vorm zoals het door mensen bedacht is. Het idee dat een merrie voorop loopt als ‘leider’ en de route en richting van de familiegroep paarden klopt dus niet. De term ‘Alpha-dog’ lijkt te zijn voortgekomen uit een onderzoek dat bij wolven in gevangenschap gedaan is. Bij vrij levende wolven is de situatie anders. Ergens is de term ‘Alpha-merrie’ ook bij paarden gebruikt. Meestal wordt er verwezen naar een gedomesticeerde situatie waarin een merrie bovengemiddeld ‘regelt’  in de groep paarden. Maar bedenk, dit ontstaat door de situatie die wij (mensen) hebben gecreëerd. Ook bij paarden zie je het fenomeen ‘Alpha-merrie’ (zoals het meestal door mensen wordt bedoeld) niet in die vorm bij vrij levende paarden in de natuur.

“De Alpha-theorie klopt niet, maar leidt vaak tot onnodig hard optreden bij dieren.”

Natuurlijk is er een soort rangorde, maar paarden zijn er niet zo mee bezig. Vergelijk het met de situatie thuis als je samen met het gezin zit te eten, wie is dan de ‘baas’? Ben je in een gezin of vriendengroep steeds bezig de pack-leader te zijn? Of breng je de meeste tijd door ‘gezellig’  samen te zijn? Tijdens het voortplantgingsseizoen of tijdens een conflict kan het er natuurlijk ruig aan toe gaan. Maar onthou, van nature zijn paarden niet agressief. Ze hechten grote waarde aan familie en vrienden en zijn ze gaan het merendeel van de dag vriendschappelijk met elkaar om.

Er is inmiddels voldoende wetenschappelijk en praktisch BEWIJS. Toch is het lastig om dit idee los te laten – als je bent opgegroeid met dit idee.

Van nature weinig agressie?

In films en documentaires worden graag gevechten of actiemomenten tussen paarden getoond. De meeste natuur documentaires zijn immers gedramatiseerd. Een kalme groep paarden die graast is voor de  meeste kijkers ‘saai’, maar wel de realiteit. Dat is wat paarden het grootste deel van hun leven doen.
Ook wanneer wetenschappers paarden bestuderen hoe paarden met elkaar omgaan, doen ze dat vaak door te proberen te achterhalen welk paard agressiever is en hoe deze agressie wordt getoond.

Het resultaat is dat agressief en defensief gedrag bij gedomesticeerde paarden – ook bekend als agonistisch gedrag – goed is gecatalogiseerd en gedocumenteerd. Het affiliatieve gedrag van paarden, dat in de volksmond ‘hechtingsgedrag’ of ‘vriendschappelijk gedrag’ zou kunnen worden genoemd, wordt echter slecht begrepen omdat niemand geïnteresseerd lijkt in het bestuderen van dit gedrag of het schrijven van boeken over hen.

“Echt vrijlevende paarden vertonen bijna helemaal geen agressie!”

Echt vrijlevende paarden bijna helemaal geen agressie. Ze stellen geen pikorde vast zoals gedomesticeerde paarden en de overgrote meerderheid van hun interacties zijn vriendelijk. In dit filmpje vertelt Lucy Rees over het subtiele hechtingsgedrag dat paarden gebruiken om hun hechte sociale relaties met andere paarden tot stand te brengen en te behouden. Deze gedragingen zijn soms zelfs op mensen gericht, maar worden gemakkelijk over het hoofd gezien als je niet weet wat ze zijn. Of erger: verward met “dominantie” en gestraft.

“Vrijlevende paarden stellen geen pikorde vast zoals gedomesticeerde paarden en de overgrote meerderheid van hun interacties zijn vriendelijk”

Verzorger, vriend en diertrainer

Als we met paarden aan de slag gaan zijn we bezig met diertraining. Of het nu rijden, trailerladen of longeren is. Net als gedrag aanleren bij een giraffe, een olifant, een dolfijn of een hond, niets meer of minder dan diertraining. Zijn er problemen? Dan komt dat niet doordat je paard ‘dominant’ is, ook niet omdat jouw paard een Alpha is, en ook niet omdat je geen ‘natuurlijke leider’ bent. Nee, er gaat gewoon iets mis in de training en mogelijk spelen andere oorzaken een rol. Als eigenaar van een paard zijn we verantwoordelijk voor huisvesting en voeding. Daarnaast kan je natuurlijk echt ‘vrienden’ worden met je paard. En last, but nog least… je kunt sporten met je paard. Bijvoorbeeld dressuur, springen, aangespannen, buiten rijden of grondwerk. Al deze vormen van activiteit vereisen een bepaalde training van het diersoort paard zodat het mogelijk wordt.

Meest voorkomende oorzaken probleemgedrag in training

• Het paard SNAPT niet wat je bedoeld (signaal niet duidelijk, te moeilijk, te snel et cetera)
• Het paard KAN NIET wat je van hem/haar vraagt (pijn/ongemak/moe/stress/angst et cetera)
• Het paard IS NIET GEMOTIVEERD voor datgene wat je vraagt (te veel, te vaak, eentonige training et cetera)

GEEN oorzaken

• • Het paard probeert je te domineren
  • Het paard neemt je in de maling
  • Het paard is ‘stout’
  • Het gedrag is ‘puberaal gedrag’
  • Het paard doet het ‘expres’

---

Gedragstherapie voor paarden;
Professionele hulp bij gedragsproblemen!

Heeft uw paard gedragsproblemen? U krijgt de hulp die nodig is om het ongewenste gedrag te veranderen of te stoppen! Arlène Jansen is een Tinley® gedragstherapeut voor paarden geaccrediteerd door de SPPD.

DIRECT (vrijblijvend) CONTACT? VUL HET FORMULIER IN. IK NEEM ZO SPOEDIG MOGELIJK CONTACT OP MET U.